Yeni Korona virüs (COVID-19): İlk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Korona virüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç korona virüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir. Korona virüs hastalığına COVID-19 neden olur.
20 Nisan 2020 tarihinde COVID-19’un dünyaya ve ülkemize olan etkisi aşağıdaki sayılarla ortaya koyulmaya çalışılmıştır*:
Onaylanmış vaka İyileşen Ölüm
Türkiye 86.306 11.976 2.017
Tüm dünyada 2.406.745 625.001 165.257 *Vikipedi
Sayılardan da anlaşılacağı gibi COVİD-19 salgını ile tüm dünya, insanlar, toplumlar, yaşam oldukça olumsuz bir şekilde etkilendi. Salgının psikolojik ve ekonomik sonuçları ilerleyen zamanlarda ortaya çıkacaktır.
İnsan ve toplum sağlığı açısından oldukça ciddi bir krize neden oldu. Sağlık sektörüne olan etkisi ve yükü tüm sektörlerden farklıydı. Bir taraftan varlığını sürdürmesi gereken sektör, var olma nedeni olan sağlığa kavuşturma konusunda da ciddi sorumluluklar, riskler ve yükler taşıdı.
Sağlık bakanlığı bünyesinde kurulan bilim kurulu tıbbi yaklaşımlar açısından ortak dil oluşturmak adına rehber niteliğinde oldu. Sonrasında bütünsel yaklaşım sergilemek adına, ilave oluşturulan toplum sağlığı kurulu da işin sosyolojik, psikolojik boyutlarını değerlendirmek üzere destekleyici ve yerinde bir karar oldu.
Sağlık kurumları (özel/kamu) aynı amaçla, bilimsel kurul paralelinde kendi içlerinde bir kurul oluşturarak ülkede ortak yaklaşıma destek oldular, olmaları süreci iyi yönetmelerine neden oldu. Kurulun olmazsa olmaz üyeleri şunlardır; dahiliye uzmanı, göğüs hastalıkları uzmanı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı, başhekim, hastane yöneticisi, kalite, hemşirelik yöneticisi, enfeksiyon hemşiresi, psikolog, basın yayın sorumlusu, işletme yöneticisi, destek hizmetleri yöneticisi. Kurulun kurumun varlığını sürdürebilmesi ve etkin bir şekilde toplum sağlığını olumlu etkileyecek yaklaşımlar sunması için bazı stratejik kararlar alma sorumluluğu olacaktır.
Yönetim ekibi hemşire, hekim, teknisyen, temizlik çalışanları, banko çalışanları başta olmak üzere motive eden, destekleyen, ulaşılabilir ve iş birlikçi ve olumlu yaklaşımını hissettirecek yollar/araçlar kullanmalıdır (motivasyon SMS’leri, alan ziyaretleri ile destek, psikolojik desteğe ihtiyaç duyduklarında konuşabilecekleri adres verme, İK tarafından yapılacak ilave bir iki soruluk dijital anketler Örn. Alınan önlemlere ilave başka bir desteğe ihtiyacınız var mı? Sizce birlikte daha iyi ne yapabiliriz? Bir şeye ihtiyacınız olduğunda biz buradayız gibi mesajlar, net, açık şekilde verilmeli ve daha fazlası için görüşler de alınmalıdır.
Yemekhane, dinlenme odaları, bekleme alanlarında koltuk, masa, sandalye sayıları sosyal mesafeyi koruyacak şekilde azaltılmalıdır. Asansörlere az sayıda kişinin aynı anda kullanması sağlanmalıdır. Ziyaretçi sınırlaması getirilmeli ve nedenleri ile birlikte duyurulmalıdır. Dışarıdan kargo, yemek, firma ziyaretleri engellenmeli/azaltılmalıdır. Hastane temizliği ve dezenfeksiyonu prosedürleri etkin şekilde uygulanmalı ve kontrol edilmelidir.
Ekonomik olarak kurumun ayakta kalabilmesi adına gider kalemlerinden en büyüğü olan personel gider kalemi iyi yönetilmeli, bu dönemde fazla mesailer, birikmiş yıllık izinler kullandırılmalı, yeni alım yapılmamalıdır.
Hastanenin hedef kitlesi olan hasta ve hasta adayları ile canlı yayın üzerinden sık sorulan sorulara uzmanlar tarafından cevap verilmesi sağlanabilir. Etkin iletişim, bilgilendirme, güven, şeffaflık, ulaşılabilirlik yeteneği kurumları akılda tutar. Bu nedenle samimiyetle ve sistemli bir şekilde buna kafa yorulmalıdır.
Türkiye’den ve dünyadan iyi uygulamalar takip edilmeli ve kurumlar bunları hayata geçirilmelidir. Bu kararlar oluşturulan kuruldan çıkmalıdır. Bu kurul verileri analiz etmeli, karşılaştırmalı, yorumlamalı ve gerekirse ilave önlemler ve çalışmalar için de kuruma ve ülkeye katkı sağlamak üzere bilimsel veriler, fikirler çıkarmalıdır.
Hastanede tedavi olan hastalara hizmet eden hekim, hemşire, temizlik çalışanları, yöneticiler, emek veren herkes yönetim tarafından takdir edilmeli, desteklenmeli ve yaptıkları işten gurur duymaları sağlanmalıdır.
Sağlık hizmet sunumu mekanikleşmeye gelmez. Neden-sonuç ilişkisi bu sektörde başarıyı getirir. Nitelikli sağlık hizmet sunumunun olmazsa olmazları (güven, hastaya zarar vermemek, mahremiyet, etkin-etkili-etik-güncel hizmet) hiçbir zaman unutulmamalıdır.
Vefat edenlerin yakınlarına sabır, vefat edenlere rahmet, hasta olanlara şifa, kurumlara ve ülkelere sağlıklı gelecek, emek veren herkese de güzel günler olsun. Bu süreçte emek veren herkes çok kıymetli. Salgın hepimize yeni öğreti ve kazanımlar katan bir deneyim olarak kalsın.
Sevgi ve sağlıkla,
Seyyal Hacıbekiroğlu
